SPACEROWNIK: Brama Seklerska

BRAMA SEKLERSKA. Przed placem św. Kingi wita nas dębowa brama seklerska. Solidna, bogato rzeźbiona konstrukcja to dar węgierskich górali na kanonizację fundatorki klasztoru klarysek w 1999 r. Nawiązuje do starej tradycji wywodzącej się z Siedmiogrodu (brama – symbol gościnności i bezpieczeństwa).

W Starym Sączu zaświadcza o bliskich związkach „Sądeckiej Pani” z narodem węgierskim. Św. Kinga (zwana też Kunegundą) jako córka króla Węgier Beli IV cieszy się wielką czcią u naszych bratanków. Bramę seklerską zdobi m.in. jej podobizna z napisem po węgiersku: „Święta Kinga Matka Narodu”.

Seklrzey, którzy stworzyli bramę dla Starego Sącza mieszkają pośród ludu na najbardziej wysuniętym na wschód krańcu zagłębienia Karpat. Bramy, które rzeźbili w drewnie przedstawiają najczęściej historie i życie ludzi. Wykorzystywali głównie drewno z drzewa dębu, rzadziej było to drewno sosnowe. Technika wykonania charakteryzuje techniki europejskie, podczas gdy samo zdobienie oraz jego układ: kwiaty, wąsy, symbole są odbiciem innego świata. Brama nie jest zamykana i stoi otworem dla wszystkich. Tradycja ludu Seklerów nie pozwalała bowiem na jej zamykanie, powinna być dostępna dla szczęśliwych i nieszczęśliwych. To chcą wyrażać wyryte na łukach bram napisy: „Pokój wchodzącym, błogosławieństwo wychodzącym”.

Powierzchnia artystyczna bramy przedstawia dwa wielkie drzeworyty, na których umieszczono twarze św. Kingi – od strony placu oraz św. Jadwigi – od strony drogi do źródła św. Kingi. Daszek bramy stanowi tradycyjnie gont a bezpośrednio pod nim znajduje się gołębnik. Na bramie ponadto umieszczono kilka innych symboli, które nawiązują do współczesnych czasów. Na bramach zawsze umieszczone był słońce ( ojciec złoty ), księżyc ( szczęśliwa matka dające życie ) oraz dziecko ( światło jutrzenki ). Słupy stanowiły potężny element konstrukcji oraz były furtką dla pieszych. Pomiędzy nimi znajdował się przejazd. Zadaszenie bramy symbolizuje ochronę, po której możemy oczekiwać, gdy przekroczymy bramę.

Starosądecka brama jest szeroka na 3 metry i wysoka na ok. 5 metrów. łączy ona dwie strony drogi i jest dość zauważalną konstrukcją. Od strony ulicy Bandurskiego pod portretem Kingi wyryto napis: „Święta Kinga”, „Szent Kinga”. Na połączeniu słupów: „Święta Kinga Matka Narodu”. Z lewej strony herby Polski i Węgier. Łączy wszystko bogata ornamentyka stylizowanych kwiatów harmonijnie wkomponowana w całość. Z drugiej strony, tej od której wjeżdżał Ojciec Święty, znajduje się portret św. Jadwigi z napisem: „Święta Jadwiga”, „Szent Hedvig”; na architrawie napis w języku węgierskim. Poniżej na wewnętrznym łuku pod architrawem napisy w obydwu językach; z prawej po polsku, z lewej po węgiersku: „Dar Siedmiogrodzkiego Stowarzyszenia Światowego Związku Węgrów na czele z Miklośem Patrubany dnia 16 czerwca 1999 roku. Wykonano – maj 1999 roku Siedmiogród”. Ponadto nad łukiem pod gołębnikiem misternie wykonany herb papieski.