Spółdzielnia socjalna. Co to jest?

Czym jest spółdzielnia socjalna, jakie usługi może świadczyć, kto i w jaki sposób może ją założyć? Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej odpowiada na najczęstsze pytania.

Co to jest spółdzielnia socjalna?

Spółdzielnia socjalna to przedsiębiorstwo społeczne. Łączy działalność gospodarczą z realizacją celów społecznych i wspiera osoby zagrożone wykluczeniem społecznym.  Spółdzielnie socjalne działają w oparciu o ustawę z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych.

Kto może założyć spółdzielnie socjalną?

Spółdzielnię socjalną może założyć 5 osób fizycznych należących do grup zagrożonych wykluczeniem społecznym lub dwie osoby prawne: organizacje pozarządowe, jednostki samorządu terytorialnego lub kościelne osoby prawne.

Kto może przystąpić do działających już spółdzielni socjalnych?

Osoby z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym, a także inni, jeżeli ich praca na rzecz spółdzielni wymaga szczególnych kwalifikacji, których nie posiadają pozostali członkowie. Liczba osób spoza grup wykluczonych nie może przekroczyć 50% liczby wszystkich członków. Ci, którzy chcą założyć spółdzielnię lub przystąpić do już istniejącej, mogą skorzystać z dotacji udzielanej przez Powiatowe Urzędy Pracy lub PFRON.

Jak założyć spółdzielnię socjalną?

Na samym początku trzeba stworzyć biznes plan i określić, co chce się robić w ramach działalności spółdzielni.  Należy zrobić rozeznanie rynku i analizę  zapotrzebowania na dane usługi. Następnie trzeba przygotować statut spółdzielni. Spółdzielnię zakłada się na Walnym Zgromadzeniu Założycielskim, podczas którego wybiera się zarząd. Potem następuje rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym. Po uzyskaniu  NIP i REGON możemy rozpocząć działanie spółdzielni socjalnej.

Ile jest w Polsce spółdzielni socjalnych?

Z roku na rok rośnie liczba spółdzielni socjalnych w Polsce. W 2012 roku w całym kraju działało 615 spółdzielni socjalnych, w 2013 r. –  936, w 2014 r.  – 1226, a w 2015 było ich już 1266.

Czym zajmują się spółdzielnie socjalne? Jakie usługi świadczą?

Spółdzielnie zajmują się głównie działalnością usługową. Kolejnymi obszarami są: edukacja, handel detaliczny, pomoc społeczna oraz działalność sportowo-rekreacyjna. Dodatkowo spółdzielnie prowadzić mogą różnego rodzaju warsztaty i zajęcia dodatkowe.

Skąd pozyskać środki finansowe na utworzenie spółdzielni?

Spółdzielnie mogą liczyć na wsparcie finansowe z Funduszu Pracy, środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, istniejących programów resortowych m.in. Rządowego Programu Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014-2020 (Program ASOS), czy Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich (FIO).
W latach 2014-2020 przewidziano realizację Krajowego Programu Rozwoju Ekonomii Społecznej. Jego budżet to ponad 2,5 mld zł. Środki będą pochodziły m.in. z budżetu państwa, funduszy celowych, dotacji unijnych czy  środków samorządowych.

Do końca 2020 roku w ramach programu planowane jest m.in. stworzenie 35 tys. nowych miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych, utworzenie 3 klastrów z udziałem przedsiębiorstw społecznych oraz 4 systemów franczyzowych. 100 konsultantów będzie wspomagać przedsiębiorstwa społeczne w ubieganiu się o zamówienia publiczne, a pracownicy z 750 przedsiębiorstw społecznych będą przeszkoleni w tym zakresie.

W tym roku rozpocznie się realizacja projektu Wsparcie podmiotów ekonomii społecznej za pomocą zwrotnych instrumentów finansowych w ramach Działania 2.9 Rozwój ekonomii społecznej PO WER, w którym kontynuowane będzie udzielanie pożyczek oraz uruchomiony zostanie fundusz reporęczeniowy. Budżet projektu opiewa na kwotę 158,9 mln zł. W ramach projektu planuje się wsparcie 2030 podmiotów ekonomii społecznej, w tym spółdzielni socjalnych oraz utworzenie 1250 miejsc pracy.

MPiPS