45. Starosądecki Festiwal Muzyki Dawnej OMNIA BENEFICIA

W dniach 28 czerwca – 2 lipca 2023 w Starym Sączu odbędzie się 45. edycja Starosądeckiego Festiwalu Muzyki Dawnej – najstarszego tego typu festiwalu w Polsce, poświęconemu wyłącznie muzyce dawnej.
„Wszystkie dobrodziejstwa”, jakie płyną z obecności Starosądeckiego Festiwalu Muzyki Dawnej na scenie muzycznej od czterdziestu pięciu już edycji, trudno zliczyć. Festiwal jest najstarszą w Polsce i jedną z najstarszych w Europie cyklicznych imprez poświęconych muzyce dawnej.

Zalicza się do najważniejszych wydarzeń kulturalnych miasta i regionu. Stał się renomowaną i powszechnie cenioną platformą współpracy i wymiany doświadczeń kilku pokoleń artystów. Nade wszystko zaś ma swoją wierną publiczność, wyczuloną na doświadczenie piękna i kunsztu.
Jubileusz czterdziestu pięciu edycji jest wprawdzie tylko przedsmakiem nadchodzącego półwiecza, ale już przy tej okazji odwołujemy się do pierwszych słów średniowiecznej kompozycji, która nadzwyczaj szczęśliwym trafem zachowała się w starosądeckim klasztorze Sióstr Klarysek, od której Festiwal wziął swój początek i która jest jego stałym „hejnałem”.

Omnia Beneficia – bo o tym utworze tu mowa – to czterogłosowy conductus, utrzymany w stylu paryskiej szkoły Notre-Dame, będący przykładem kunsztownej polifonii, uważany za najdawniejszy zabytek muzyki polskiej. Niezwykłego odkrycia dokonał w 1970 roku wybitny, niestety nieżyjący już, profesor muzykologii Mirosław Perz. Aby uhonorować to odkrycie, a także przybliżyć odbiorcom w Polsce i na świecie unikalność i historyczną wartość manuskryptu, postanowiliśmy w tym roku zmienić nazwę imprezy na Festiwal Omnia Beneficia.

Tę jubileuszową edycję festiwalu poświęcamy właśnie jubileuszom. Kolejne koncerty osnute są wokół okrągłych rocznic związanych z kompozytorami i ich dziełami. To, rzecz jasna, jak zawsze tylko pretekst do posłuchania dobrej muzyki, ale przy okazji również do wydobycia z lamusa twórców i utworów, o których przeważnie (a niesłusznie) nie pamiętamy. Rocznice są też bardzo ludzkim doświadczeniem, związanym przecież z naszym zwyczajem i potrzebą odmierzania czasu. Umieszczenie konkretnych dokonań na „osi czasu” porządkuje nasz świat doznań.

Stawiając kolejne znaczniki co pięćdziesiąt lat, odkrywamy oszałamiającą różnorodność dziedziny sztuki, którą łącznie nazywamy „muzyką dawną”. Czy takie wspólne określenie cokolwiek nam jeszcze mówi? Niewykluczone, że zostanie z nami jako przejaw pewnej dwudziestowiecznej tradycji, która przecież nieustannie się modyfikuje. W tym wspólnym zbiorze mieści się wiele odrębnych stylów, wręcz odrębne światy: Pacelli, Byrd, Rossi, Abel – istny kalejdoskop, w który jednak warto popatrzeć. Constans to Bach. I do niego, jak do centrum tego wielkiego uniwersum muzyki, zawsze wracamy.

Cykl koncertów tegorocznego Festiwalu Omnia Beneficia rozpocznie się w niedzielę poprzedzającą wydarzenie – 25 czerwca w Czerwonym Klasztorze na Słowacji – Prologiem Festiwalu, w którym usłyszymy utwory Carla Friedricha Abla w wykonaniu Krzysztofa Firlusa (viola da gamba) i Anny Firlus (klawesyn). Kilka dni później, (we środę 28 czerwca) nawy kościoła św. Elżbiety w Starym Sączu wypełnią między innymi utwory skomponowane przez Asprilio Pacelli oraz muzyka, która kiedyś płynęła przez komnaty dworu Zygmunta III Wazy – usłyszymy sopranowe głosy Joanny Radziszewskiej-Sojki i Anny Zawiszy, alt Marcina Gadalińskiego, tenorowe śpiewy Piotra Windaka i Stanisława Zyskowskiego oraz głębię basów Andrzeja Zawiszy, Przemysława Bałki i Marka Opaski. Na skrzypcach zagrają Justyna Skatulnik i Katarzyna Cendlak, na viola da gamba Justyna Młynarczyk, Karolina Szewczykowska, Ewa Witczak i Mateusz Kowalski, a na organach Marcin Szelest, który sprawuje również pieczę nad całym festiwalem, jako kierownik artystyczny.

W czwartek przeniesiemy się w świat sztuki współczesnej – do Galerii IMO, gdzie świat starodawny spotka się z tym nowoczesnym. W przestrzeniach, które obecnie goszczą wystawę obrazów „Sacrum-Ikona-Abstrakcja. Wokół Jerzego Nowosielskiego” wysłuchamy utworów William Byrda, Johna Bulla oraz Orlando Gibbonsa, wykonanych po mistrzowsku na klawesynie przez Annę Rotaru. Piątkowy koncert również odbędzie się w Galerii IMO – zespół The Violin Consort i Marta Niedźwiecka na klawesynie zagrają Sinfonie hamburskie Carla Philippa Emanuela Bacha. W sobotni wieczór wracamy na krużganki kościoła św. Elżbiety, gdzie szwajcarski zespół Profeti della Quinta pod kierownictwem artystycznym Elama Rotema wykona Salamone Rossi – Il mantovano Hebreo. Na zakończenie festiwalu, w niedzielę wieczorem, za sprawą Capella Cracoviensis pod batutą dyr. Jana Tomasza Adamusa, rozbrzmiewać będzie Magnificat Johanna Sebastiana Bacha (bo od Bacha można zacząć, ale także Bachem można, a nawet wypada, zakończyć). Festiwal ma formę otwartą, a symboliczną wejściówką na koncerty jest program, który będzie można nabyć przy wejściu.