Głos kilkunastu trombit oznajmił początek I Kongresu Kultury Regionów

Ponad 300 osób z całej Polski uczestniczy w I Kongresie Kultury Regionów Dziedzictwo – Inspiracje, który od dzisiaj (wtorek 22 bm.) odbywa się w Małopolskim Centrum Kultury SOKÓŁ i potrwa do czwartku (24 września). Do Nowego Sącza przybyli goście z całej Polski.

Początek konferencji obwieściła na dziedzińcu MCK SOKÓŁ „Karpacka Pieśń Trombity”, czyli koncert kilkunastu mistrzów gry na tym tradycyjnym instrumencie. Zagrali wirtuozi z siedmiu regionów Małopolski: Edward Grucela z uczniami – region Górali Nadpopradzkich, Andrzej Haniaczyk z uczniami – region Górali Orawskich, Józef Broda – region Górali Śląskich, Jacek Smaga, Eugeniusz Szubryt – trombiciarze z Zespołu Regionalnego LIMANOWIANIE – region Lachów Limanowskich, Maciej Liszka – region Lachów Sądeckich, Jan Kubik – region Górali Pienińskich oraz Bartłomiej Koszarek – region Górali Podhalańskich. Efekt był niezwykły.

Po takim wstępie gości powitał dyrektor Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ Antoni Malczak, który podkreślił, że organizacja I Kongresu Kultury Regionów jest nie tylko wielkim wyróżnieniem i zaszczytem, ale też wspaniałym prezentem na obchodzone w br. 40. urodziny MCK.

– Marzę o jeszcze jednym prezencie nie tyle dla naszej instytucji, co dla tej dziedziny kultury, o której będziemy przez trzy dni rozmawiali na kongresie. Marzę, by w strukturach tej instytucji, w oparciu o jej dokonania, w oparciu o doświadczoną i zaangażowaną kadrę, powstał Ośrodek Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego – dodał Antoni Malczak. – Byłoby to spełnienie nie tylko wytycznych konwencji UNESCO, ale przede wszystkim – bardzo wielu potrzeb tej dziedziny kultury w Małopolsce.

Oficjalnego otwarcia obrad dokonał marszałek województwa małopolskiego Marek Sowa, który – odnosząc się do tej prośby – zapewnił, że w miniony czwartek zapadła decyzja, że w zadaniach do realizacji będzie budowa Instytutu Dziedzictwa Niematerialnego, który powstanie w parku w Dąbrowie na Sądecczyźnie.
– To nie jest przypadek, że kongres odbywa się u nas w Małopolsce, tutaj w Nowym Sączu – zaznaczył Marek Sowa. – Śmiało możemy powiedzieć, że nasz region to skarbnica polskiej kultury, to coś wyjątkowego. Chciałem serdecznie podziękować wszystkim, którym przyświecała idea zorganizowania tego wydarzenia. Te podziękowania składam na ręce pana dyrektora oraz na ręce wicemarszałka Leszka Zegzdy, który był orędownikiem tego wydarzenia w Zarządzie Województwa.

Później wszyscy uczestnicy zebrali się w sali im. Lucjana Lipińskiego, gdzie powitała ich Dyrektor Instytutu Karpat – Małgorzata Broda. Wprowadzenie do debaty wygłosił członek Zarządu Województwa Małopolskiego  Leszek Zegzda, przytaczając fragment zapisanej idei tego spotkania: – Małopolska to region wyjątkowy ze względu na bogactwo dziedzictwa kultury tradycyjnej. Poza obfitością dziedzictwa materialnego fenomenem regionu jest to, że nie została tutaj przerwana ciągłość pokoleniowego przekazu tradycji. Mamy więc do czynienia z różnorodnym i – co istotne – żywym dziedzictwem niematerialnym. Ukształtowany przez nie Małopolanin to człowiek aktywny, samodzielny i kreatywny. Z pewnością dlatego w tym regionie tak dynamicznie rozwija się także amatorski ruch artystyczny. Małopolska wydaje się zatem regionem predestynowanym do zainicjowania dyskursu na temat kultury regionalnej w wymiarze narodowym i europejskim.

Później głos zabrali goście specjalni: prof. Stanisław Hodorowicz, piwniczańska poetka Wanda Łomnicka-Dulak, ks. Jacek Siepsiak i Andrzej Wajda. Słynny reżyser nie mógł osobiście przyjechać na to forum, ale przekazał swoje przesłanie za pomocą nagranego wcześniej w Warszawie materiału filmowego. Kierując słowa do zebranych w Nowym Sączu osób podkreślił, że jeśli pytamy dziś dokąd idziemy, to najpierw trzeba zawsze zapytać, skąd idziemy.?

Te słowa stały się mottem dla prof. Franciszka Ziejki, który od ich przypomnienia rozpoczął swój wykład inauguracyjny zatytułowany „Miejsce folkloru w polskiej kulturze. Wczoraj i dziś”. Swoje wystąpienie znakomity polonista, były rektor UJ, zilustrował licznymi przykładami z literatury i sztuki, wybranymi z naszej historii, przypomniał ogromny dorobek wielu pisarzy, poetów, badaczy i etnografów. Zwrócił uwagę na zmiany dotyczące pojmowania roli kultury ludowej w dziejach naszego narodu.

„Dziedzictwo – Siewcy, Orędownicy, Kreatorzy” – taki tytuł nosiła miła uroczystość uhonorowania ludzi, dla których praca na rzecz zachowania i rozwoju kultury w Małopolsce stanowi ważną część ich życia. Jedni pracują w swoich „małych ojczyznach”, drudzy – realizują swoje pasje w działalności naukowej, dydaktycznej i wychowawczej, jeszcze inni – w sferze artystycznej. Wszystkich ich łączy głęboka troska o zachowanie tradycji naszych ojców i matek, o jej przekazywanie kolejnym pokoleniom rodaków, o jej wynoszenie do rangi niezwykle ważnej także dla przyszłości Polski dziedziny. Przyznane tym osobom wysokie odznaczenia państwowe  i samorządowe są wyrazem uznania dla ich dokonań.

Wśród odznaczonych byli przedstawiciele 14 regionów etnograficznych Polski południowej. Minister kultury i dziedzictwa narodowego uhonorował dwie osoby najwyższym odznaczeniem resortowym Medalem Zasłużony Kulturze GLORIA ARTIS oraz 15 osób Odznaką Honorową Zasłużony dla Kultury Polskiej. Zarząd Województwa Małopolskiego wyróżnił 20 osób Odznaką Honorową KRZYŻ MAŁOPOLSKI oraz jedną – Medalem POLONIA MINOR.

Podczas trzech dni kongresu można będzie też obejrzeć dwie wystawy: „Małopolskie korale” (fotografie Piotra Droździka, merytoryczna opieka – Maria Brylak-Załuska) i „Ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturowego w działalności Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu – przykłady DOBRYCH PRAKTYK /foyer sali im. L. Lipińskiego/.

Ostatnim akcentem tego dnia była Małopolska Etnobiesiada w Karczmie nad Potokiem przy hotelu Perła Południa w Rytrze. W tym ośrodku gościnę znaleźli uczestnicy kongresu.

W środę – drugi dzień obrad. O godz. 9.30 wykład inauguracyjny pt. „Ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturowego w odniesieniu do konwencji UNESCO” wygłosi prof. Jan Adamowski z UMCS w Lublinie. Później regionaliści będą uczestniczyć w czterech debatach (tożsamość, przedmiot ochrony, potencjał i reinterpretacja). Wieczorem obejrzymy widowisko pt. „My, Małopolanie”. Widzowie będą mieli okazję zapoznać się z różnorodnością i wielobarwnością żywych jeszcze tradycji, zwyczajów, obrzędów, śpiewu, muzyki i tańca. Zaprezentują się zespoły regionalne, muzykanci i śpiewacy reprezentujący Lachów, Krakowiaków i Górali.