Andrzej Lis. Rekordzista Polski w oddawaniu krwi

Honorowi Krwiodawcy. Kim są? Ile ludzi uratowali? Kilkanaście, kilkadziesiąt? Oddali tyle krwi, że najłatwiej przeliczyć na wiadra. Kim są bohaterowie, którzy często pozostają bezimienni?

Starosądeczanin Andrzej Lis. Rekordzista Polski w oddawaniu pełnej krwi. Oddał jej ponad 80 litrów. Człowiek roku 2013 w plebiscycie Gazety Krakowskiej. Prezes Starosądeckiego Klubu HDK. Jak żyje? Dlaczego to robi i czy kiedykolwiek sprzedał swoją krew?

Posłuchajcie.

Jesteś pierwszym w Polsce honorowym krwiodawcą, który oddał najwięcej krwi-ponad 80 litrów. Zaszczyt?

Spełnienie marzeń.

Poważnie? A jakie masz jeszcze inne marzenia?

Oddanie 100 litrów pełnej krwi. Nikt tego nie dokonał. Nie wiem czy wiek pozwoli.

Co to znaczy pełnej? Jest „niepełna” krew?

Tak. Można oddawać samo osocze. Można je oddawać co dwa tygodnie po 600 ml, dlatego często słyszymy o rekordzistach którzy oddali 120-150 litrów. Trzeba rozróżnić oddanie pełnej krwi a więc z całą zawartością -krwinki czerwone i białe a samo osocze.

Jaka jest procedura oddawania krwi?

Aby oddać krew kandydat lub kandydatka musi spełniać ściśle określone warunki. Po pierwsze, ukończone 18 lat. Po drugie, dobry stan zdrowia i odpowiednia waga ciała -mężczyzna 60 kg a kobieta 55 kg. Jeżeli spełniamy te warunki, udajemy się do punktu krwiodawstwa, tam przeprowadzane są szczegółowe badania krwi. Bada nas lekarz, który kwalifikuje nas lub nie do oddania krwi. Udajemy się do sali pobrań, gdzie w bardzo sterylnych warunkach zostaje pobrana nam krew (450 ml). Po oddaniu krwi otrzymujemy ekwiwalent w postaci słodyczy i soków.

Tatuaże, operacje, palenie papierosów. Czy to dyskwalifikuje?

Można mieć tatuaże i można palić lecz jest to niewskazane. Całkowite przeciwwskazania mają osoby które chorowały na choroby zakaźne i Ci którzy się samo- okaleczają. Po wykonaniu tatuażu, operacji, zabiegu lub jakiejkolwiek ingerencji w nasz organizm jesteśmy „odstawieni” na 6 miesięcy. Nie możemy wtedy oddawać krwi.

Oddałeś ponad 83 litry pełnej krwi. Czy dbasz jakoś specjalnie o swoje zdrowie? Specjalna dieta?

Żyje normalnie. Odżywiam się normalnie i nie stosuje żadnych diet. Oddawanie krwi, tak naprawdę nic nie zmienia w organizmie. Ja nie odczuwam żadnej zmiany, żadnego dyskomfortu.

Jak często oddajesz krew?

Regularnie co 2 miesiące.

Ile miałeś lat gdy pierwszy raz oddałeś krew?

Gdy pierwszy raz oddałem krew miałem 18 lat. Było to 17.08.1974 roku. Jak łatwo policzyć krew oddaje systematycznie ponad 41 lat.

Pamiętasz nawet datę. Jestem pod wrażeniem. Co spowodowało, że poszedłeś do punktu krwiodawstwa i oddałeś krew?

Każdy człowiek, który decyduje się na oddanie krwi po raz pierwszy ma jakiś cel. Ja za namową szwagra poszedłem do punktu w Tarnowie, ponieważ na zakładach azotowych w Tarnowie doszło do poważnego wypadku i ogłoszono komunikaty, że jest potrzebna krew. Tak się zaczęła moja przygoda z krwiodawstwem.

Czy masz jakieś przywileje dzięki honorowemu oddawaniu krwi?

Za oddawanie krwi możemy otrzymać odznaczenia resortowe i państwowe. Dawniej w latach 70 i 80 krwiodawstwo było promowane i może więcej cenione niż obecnie. Teraz krwiodawca po oddaniu 6 litrów krwi otrzymuje odznakę ZHDK, która pozwala mu na korzystanie z różnych przywilejów np. niektóre leki można otrzymać bezpłatnie, możliwość bycia przyjętym bez kolejki w przychodniach oraz aptekach.  Krwiodawcy, którzy mają oddane 12 litrów krwi mogą korzystać z bezpłatnych biletów MPK, które wydaje Rejonowy Zarząd PCK. Osobiście nigdy na to nie zwracałem uwagi.

Jakie odznaczenia masz na swoim koncie?

Przez okres mojego oddawania krwi uzbierało się trochę wyróżnień i odznaczeń. Jednym z najważniejszych, które bardzo sobie cenie jest Order: Zasłużony dla Zdrowia Narodu.  W swojej kolekcji posiadam również: Złoty Krzyż Zasługi, Kryształowe Serce i wiele innych.

Czy oddawanie krwi uzależnia?

Bardzo dobrze, że pytasz. W naszym społeczeństwie panuje fałszywy mit, iż jeśli ktoś odda krew to musi oddawać ją cały czas. Jest to nieprawda. Po bardzo długim okresie oddawania krwi w organizmie krwiodawcy może wystąpić nadmierna produkcja krwi, dlatego taki krwiodawca chcący skończyć oddawanie krwi musi to wydłużyć w czasie. Nie oddaje się regularnie, tylko w większych odstępach czasu. Oddawanie krwi nie prowadzi do uzależnienia.

Jak oddziałuje Twój organizm na długoletnie oddawanie krwi?

W moim przypadku nigdy nie uskarżałem się na wysokie ciśnienie tętnicze, bardzo rzadko choruje. Śmiem twierdzić, że oddawanie krwi przyczynia się do dobrego stanu zdrowia. Nie wiem co to znaczy zapalenie oskrzeli czy zapalenie płuc.

Jesteś prezesem Starosądeckiego Klubu Krwiodawstwa w Starym Sączu działającego pod patronatem Burmistrza. Jak propagujecie krwiodawstwo?

Klub powstał z myślą o mieszkańcach Starego Sącza. Każdy mieszkaniec miasta i gminy Stary Sącz zgłaszając się z potrzebą otrzymania krwi dla siebie lub swoich bliskich zawsze ją otrzyma.Nigdy nie odmawiamy.

Każdy krwiodawca jest propagatorem idei czerwonokrzyskiej, a Starosądecki Klub Honorowych Dawców Krwi, aby ułatwić oddawanie krwi organizuje dwa razy w roku wyjazdowe pobieranie krwi. Zawsze na Mikołaja i na Dzień Dziecka zostaje pobierana krew na plebanii przy parafii Miłosierdzia Bożego w Starym Sączu. Akcja ta cieszy się bardzo dużym powodzeniem. W tym roku 6 grudnia będzie organizowana po 10 raz. My, jako Zarząd Starosądeckiego Klubu HDK, ja i mój kolega Robert Jastrzębski często jesteśmy zapraszani do różnych szkół na prelekcje związane z krwiodawstwem i krwiolecznictwem. Nie tak dawno przeprowadziliśmy pogadankę w LO w Starym Sączu na temat krwiodawstwa, gdzie bardzo miłym zaskoczeniem była frekwencja i spontaniczne zainteresowanie krwiodawstwem i krwiolecznictwem.

Jak zachęcić osoby do oddawania krwi?

Każdy człowiek, który się waha czy jest sens iść oddać krew powinien sobie zadać podstawowe pytanie: „Co by było gdyby każdy myślał tak jak ja? A w tym momencie krew byłaby potrzebna dla mnie?”. Osobiście uważam, że każdy, kto oddaje krew powinien mieć świadomość i być dumny, że jego krew uratowała komuś zdrowie i życie, bo nie wynaleziono jeszcze takiego leku, który zastąpiłby krew. Dlatego uważam, że państwo polskie powinno więcej zadbać o ludzi, którzy oddają krew.

Byłbym niesprawiedliwy gdybym nie wspomniał o ludziach z pasją, którzy popierają i pomagają w działalności klubu. Dzięki takim ludziom jak Teresa i Adam Stolarscy (Sklep Sam-chem), Jacek Mamala (Auto-Serwis), ks Janusz Ryba, Anna i Grzegorz Baran (Biurowiec) i parę innych osób, nie bylibyśmy w stanie tak owocnie i prężnie działać.

Mówi się ze krew jest najcenniejsza i najdroższa. Z pewnością słyszałeś o handlu krwią? 

Tak. Słyszałem o takim procederze.

Podobno można nieźle zarobić. Sprzedałeś kiedykolwiek swoją krew?

Nie.Nigdy

Takie małe punkty i kluby krwiodawstwa oddają krew do większych koncernów za pieniądze. Co się dzieje z krwią z takich akcji, które organizujecie w Starosądeckim klubie?

Krew zostaje przekazana do Małopolskiego Banku Krwi. Tam zostaje rozdysponowana dla potrzebujących w poszczególnych szpitalach.

Twoja krew ratuje ludziom życie, ale dla Ciebie to chyba za mało. Zdecydowałeś się także oddać szpik.

Miałem to szczęście, że mogłem zostać dawcą. Po badaniach okazało się, że moja krew jest zgodna z potrzebującym biorcą chorującym na białaczkę. Był nim 10-letni chłopiec z Budapesztu. Nigdy go nie widziałem i nie spotkałem.

A chciałbyś?

Nie

Dlaczego?

Mogłaby się wytworzyć emocjonalna więź z którą nie dałabym sobie rady. Człowiek jest tylko człowiekiem. Wiem, że jakaś „moja cząstka” jest w nim. Dlatego moja rola skończyła się w punkcie krwiodawstwa. Nie bez przyczyny mówi się, że jesteśmy anonimowi i bezimienni.

Bolało? W większości przypadków podobno strach zwycięża i potencjalni dawcy rezygnują.

Trudno określić, bo każdy ma inny próg bólu. Dla kogoś ukłucie się igłą sprawia ból.  Nie można tego jednoznacznie określić. Martwi mnie jednak to że ponad 60 proc ludzi odmawia oddania szpiku. Przechodzą pierwszy etap -badania zgodności krwi. A jak przyjdzie do pobrania szpiku to rezygnują. Dlatego decyzja potencjalnego dawcy powinna być świadoma i odpowiedzialna. Z tego powodu lepiej nie „bawić się w dawcę”. Taka sytuacja, nagła rezygnacja, jest ogromnym dramatem dla biorcy. Nie wiem nawet czy nie większym aniżeli sama choroba.

Oddawanie szpiku jest podobne do oddawania krwi?

Tak, tylko wszystko odbywa się w całkowitej izolacji i sterylności pomieszczenia. Najczęściej powtarzane nieprawdy na temat oddawania szpiku to pogłoska, że pobiera się go igłami z kręgosłupa, co może go trwale uszkodzić. – Jak już , to z talerza kości biodrowej, ale w osiemdziesięciu procentach przypadków odbywa się to przez separator.

Zrobiłbyś to jeszcze raz? Oddałbyś szpik?

Oczywiście, że tak. Bez wahania. W życiu bywa różnie. Może i mnie będzie potrzebna taka pomoc, dlatego pomagam innym. I każdy powinien tak postąpić. Strach jest złym doradca a satysfakcja z uratowania komuś życia jest bezcenna.

Zatem widzimy się na najbliższej grudniowej akcji oddawania krwi w Starym Sączu?

Tak. Do zobaczenia. I już dzisiaj wszystkich zapraszam.

Jesteśmy na Facebooku: Starosądeckie.info

kontakt@starosadeckie.info

(GC)