Żebyśmy oddychali zdrowiej

Małopolska jest pionierem w walce o czystsze powietrze, którym oddychają mieszkańcy regionu. Potwierdzają to kolejne działania: uchwała antysmogowa, projekt LIFE i będąca w trakcie przygotowania aktualizacja Programu ochrony powietrza, w ramach której władze regionu proponują konkretne rozwiązanie, jak ograniczyć niską emisję. Receptą ma być montowanie w domach kotłów najwyższej jakości i zakaz spalania nieodpowiedniego paliwa. Tylko takie działania pozwolą do 2023 roku ograniczyć emisję pyłów o ponad 90%.
– Małopolanie mają coraz większą świadomość zagrożeń związanych z zanieczyszczeniami powietrza. Wiedzą, że wiążą się z tym poważne problemy zdrowotne i rozumieją, że to również od nich zależy czy w ciągu kilku najbliższych lat oni i ich dzieci będą żyć w zdrowszej atmosferze – przekonuje wicemarszałek Wojciech Kozak.

Jakość powietrza w Małopolsce wymaga znaczącej poprawy

Pomiary zanieczyszczeń powietrza, jakie przeprowadza Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie nie są optymistyczne. Na wszystkich stacjach poziom zarówno pyłu PM10, jak i pyłu PM2,5 jest przekraczany więcej razy niż dopuszczalne 35 dni w roku. Z kolei poziom benzo(a)pirenu przekracza poziom docelowy nawet kilkanaście razy.

Analizy przygotowane w ramach aktualizacji Programu ochrony powietrza wskazują, że problem z przekraczaniem dopuszczalnych poziomów pyłu PM10 ma aż 121 małopolskich gmin, a pyłu PM2,5 (powyżej 20 ug/m3) – 106 gmin. Najgorszy wynik odnotowano w przypadku benzo(a)pirenu – żadna z gmin w Małopolsce nie mieści się w dopuszczalnej normie. Szacuje się, że koszty związane z leczeniem schorzeń będących następstwem niskiej emisji w Małopolsce wynoszą ponad 3 mld rocznie.

Uchwała antysmogowa dla Małopolski

– Przyjęcie przez Sejmik Województwa Małopolskiego uchwały antysmogowej dla Krakowa okazało się sukcesem, bo przekłada się ona na znaczącą ilość zlikwidowanych starych pieców węglowych. Idziemy w dobrą stronę, chociaż droga nie jest łatwa. Jesteśmy jednak zdeterminowani, aby walczyć o czyste powietrze w Krakowie i Małopolsce, tak by wszystkim nam oddychało się lepiej i zdrowiej – mówi wicemarszałek Wojciech Kozak.

Czystszego powietrza w Małopolsce nie uda się jednak zapewnić bez pomocy mieszkańców. Już teraz dostrzec można znaczne zrozumienie i poparcie dla wprowadzania odpowiednich regulacji. Najważniejszym krokiem w kierunku ograniczania niskiej emisji jest uchwała antysmogowa dla Małopolski, która ma wprowadzić obowiązek montowania kotłów klasy 5, przy jednoczesnym wyeliminowaniu spalania mułów i flotów węglowych. Zgodnie z tym dokumentem do 2023 roku wszystkie kotły w regionie, które nie spełniają norm będą musiały zostać zastąpione kotłami klasy 5. Pozwoli to ograniczyć emisję pyłów o ponad 90%, co przełoży się z kolei na niższe średnio o 40-50% poziomy pyłu i aż o 70-80% niższe poziomy benzo(a)pirenu w powietrzu.

Szacuje się, że łączne koszty montowania wyłącznie najlepszych jakościowo kotłów klasy 5 to ok. 4,8 mld zł poniesione do 2023 roku, jednak w części finansowane ze środków zewnętrznych. Przy tym oszczędności na kosztach zdrowotnych osiągnięte dzięki poprawie jakości powietrza mogą osiągnąć nawet 2,8 mld zł rocznie.

Pracujemy nad aktualizacją Programu ochrony powietrza

Jednym z elementów przygotowywanego dokumentu jest analiza efektów różnych wariantów działań, jakie powinny zostać podjęte, aby ograniczyć niską emisję (graficzna prezentacja poszczególnych wariantów znajduje się w galerii). Wykazały one jednoznacznie, że tylko wprowadzenie kotłów klasy 5 pozwoli dotrzymać norm jakości powietrza. Chociaż w newralgicznych punktach zmniejszenie stężenia benzo(a)pirenu będzie wymagać dodatkowych działań, np. ograniczenia poziomu niskiej emisji na Śląsku, aby ograniczyć jej napływ do Małopolski, a także preferencji dla rozwoju sieci ciepłowniczych i czystych źródeł ciepła w większych miastach Małopolski.

Małopolska stawia na innowacyjne kotły na węgiel i drewno

Dzięki zapoczątkowanym w Małopolsce wymaganiom udzielania dofinansowania wyłącznie dla nowoczesnych kotłów na paliwa stałe klasy 5 w ciągu ostatnich 2 lat producenci kotłów dokonali znaczącego postępu w konstrukcji nowoczesnych urządzeń. Obecnie już co najmniej 15 producentów ma w swojej ofercie ponad 30 modeli kotłów spełniających restrykcyjne normy. Lista niskoemisyjnych urządzeń grzewczych jest dostępna na stronie www.powietrze.malopolska.pl/kotly

Warto przy tym zaznaczyć, że od 2020 roku unijne regulacje wprowadzą zakaz sprzedaży na obszarze Unii Europejskiej kotłów, które nie będą spełniać tzw. wymagań ekoprojektu, czyli emisji zanieczyszczeń odpowiadających 5 klasie. Ministerstwo Rozwoju planuje ograniczenie sprzedaży kotłów poniżej 5 klasy od października 2018 roku. Mieszkańcy Małopolski, którzy są właścicielami domów jedno- i wielorodzinnych, stoją więc na uprzywilejowanej pozycji, gdyż już teraz mogą ubiegać się o środki na wymianę starych pieców. Tylko w ramach trwającej akcji „Nie truj! Weź dotację! Wymień piec” do wykorzystania jest niemal 210 mln zł z RPO WM 2014-2020. Szczegóły programu są dostępne na stronie Małopolski. W sumie na wymianę pieców w Małopolsce przeznaczono ponad 400 mln zł.

UM WM