Stary Sącz uczci pamięć Szczęsnego Morawskiego – piewcę i „odkrywcę” Ziemi Sądeckiej

W roku 2018 przypadają trzy ważne rocznice związane z losami wielce zasłużonego dla badań dziejów Sądecczyzny polskiego historyka, pisarza, malarza i etnografa Feliksa Jana Szczęsnego Morawskiego: 200. rocznica jego urodzin w Rzeszowie, 120. rocznica śmierci w Starym Sączu oraz 155. rocznica wydania fundamentalnego dzieła „Sądecczyzna.

Szczęsny Morawski, pierwszy piewca Sądecczyzny, to również propagator tradycji narodowej i postać ważna w kontekście tegorocznych obchodów 100-lecia odzyskania niepodległości – nie tylko ze względu na zasługi dla historiografii i pasji zbierania pamiątek i świadectw przeszłości Polski. – Szczęsny Morawski w okresie Wiosny Ludów był członkiem Gwardii Narodowej we Lwowie (1848), a potem uczestniczył w powstaniu styczniowym.

„Sądecczyzna”, pierwsza synteza dziejów naszego regionu pokazana na tle historii Polski, wydana została nakładem autora w dwóch tomach, tom I w roku 1863 wydrukowano w Krakowie, tom II w 1865 roku we Lwowie.

Dla uczczenia jego zasług oraz zachowania ich w pamięci potomnych burmistrz Starego Sącza, Powiatowa i Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Starym Sączu, Towarzystwo Miłośników Starego Sącza, Kapituła Nagrody „Sądecczyzna” im Szczęsnego Morawskiego oraz Stowarzyszenie Przyjaciół Almanachu Muszyny podejmą wspólnie podane niżej zadania. Do udziału w nich serdecznie zapraszamy wszystkich, którym bliska jest pamięć o zasługach dla Sądecczyzny naszego wybitnego rodaka, starosądeczanina Szczęsnego Morawskiego.

10 kwietnia 2018 roku (godz. 18) w 120. rocznicę śmierci uroczyste złożenie wieńców na grobie Szczęsnego Morawskiego na starym cmentarzu w Starym Sączu (Towarzystwo Miłośników Starego Sącza odnowi płytę nagrobną) i msza święta w jego intencji w kościele św. Rocha i św. Sebastiana.

15 maja 2018 roku (godz. 18) w 200. rocznicę urodzin spotkanie obywatelskie w Powiatowej i Miejsko-Gminnej Bibliotece Publicznej im. Wiktora Bazielicha w Starym Sączu (w nowej siedzibie przy ul. Mickiewicza) połączone z wykładem i okolicznościową wystawą.

6 lipca 2018 roku (godz. 12) prezentacja dzieła „Sądecczyzna” z okazji 150 rocznicy jego wydania podczas uroczystości wręczenia dorocznej honorowej XI Nagrody „Sądecczyzna” im. Szczęsnego Morawskiego w ratuszu Miasteczka Galicyjskiego w Nowym Sączu.

O szczegółach wydarzeń będziemy informować na bieżąco.

Feliks Jan Szczęsny Morawski (ur. 15 maja 1818 w Rzeszowie, zm. 10 kwietnia 1898 w Starym Sączu) malarstwo studiował u Jana Maszkowskiego we Lwowie, a następnie (1839-1841) w Akademii Wiedeńskiej. Po powrocie był we Lwowie kustoszem zbiorów artystycznych Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Wiele wędrował po Galicji, rysując obiekty zabytkowe. Malował portrety, obrazy religijne, sceny rodzajowe. Jego dziełem był obraz „Trójcy Świętej” w kościele pw. Świętej Trójcy w Rzeszowie. Pod koniec lat pięćdziesiątych XIX wieku osiadł na stałe w Starym Sączu. Pisał rozprawy w dziedzinie sztuki, historii i starożytnictwa. Napisał i wydał własnym nakładem, pierwszą, fundamentalną dla badaczy regionu monografię Sądecczyzna (t. 1 wydany w 1863, t. 2 w 1865). Był autorem powieści historycznej „Pobitna pod Rzeszowem. Powieść prawdziwa z czasów konfederacji barskiej z r. 1769” (Kraków 1864). Inne jego książki to m.in. Arianie polscy (1906), Sądecczyzna za Jagiellonów z miasty spiskiemi i księstwem oświęcimskiem, Pra-Sławianie i pra-Łotwa, Świat boży i życie na nim (1871), Wyrazy fenickie w mowie polskiej (1885). Został pochowany w Starym Sączu. Dla uczczenia jego zasług dla regionu ustanowiona została doroczna honorowa Nagroda „Sądecczyzna” jego imienia za najlepsze książki historyczne dotyczące Sądecczyzny. Odbyło się dziesięć edycji Nagrody, poświęcona jej została specjalna edycja Biblioteki „Almanachu Muszyny”.

Na fotografiach kopia listu Szczęsnego Morawskiego do Franciszka Wężyka prezesa Towarzystwa Naukowego Krakowskiego współpracującego wówczas ściśle z Uniwersytetem Jagiellońskim, tablica pamiątkowa na frontonie domu w Starym Sączu, w którym mieszkał Morawski (dzisiaj ul. Szczęsnego Morawskiego 5),stronice tytułowe I tomu dzieła „Sądecczyzna”. Za udostępnienie materiałów dziękujemy panu Andrzejowi Długoszowi prezesowi Towarzystwa Miłośników Starego Sącza i kustoszowi Muzeum Regionalnego w Starym Sączu.

źródło i fot. UM Stary Sącz