Budujemy szczęśliwą rodzinę bez przemocy

Rodzina jest najważniejszym środowiskiem w życiu człowieka, kształtującym osobowość, system wartości, poglądy, styl życia. Rodzice czy opiekunowie są wzorem dla dzieci. Ważną rolę w prawidłowo funkcjonującej rodzinie odgrywają wzajemne relacje pomiędzy rodzicami oparte na miłości i zrozumieniu.

W przypadku dezorganizacji rodzina nie jest w stanie realizować podstawowych zadań, role wewnątrzrodzinne ulegają zaburzeniu, łamane są reguły, a zachowania poszczególnych członków rodziny stają się coraz bardziej niezgodne z normami prawnymi i moralnymi oraz oczekiwaniami społecznymi. Takie zachowania wynikają m.in. z negatywnych i intensywnych przeżyć związanych z frustracją, niespełnionych pragnień i oczekiwań. Pojawia się wówczas agresywna reakcja na stres, która nie zostaje powstrzymana i kieruje się przeciw członkom rodziny.

Przemoc domowa w wielu środowiskach niestety nadal traktowana jest jako temat wstydliwy, upokarzający, a informacje o tym zjawisku nie opuszczają „czterech ścian mieszkań”, w których często dochodzi do dramatów. Wbrew stereotypom ma ona miejsce nie tylko w  rodzinach z tzw. marginesu społecznego, lecz także w tych dobrze sytuowanych i występuje we wszystkich grupach społecznych.  Jednak od kilku lat rzeczywistość w tym zakresie zmienia się, wprowadzono nowe narzędzia, prawne i procedury zmierzające do skuteczniejszej ochrony osób dotkniętych przemocą w rodzinie, dzięki kampaniom społecznym zwiększa się  świadomość społeczna, a przeprowadzone szkolenia podnoszą profesjonalizm służb odpowiedzialnych za walkę z tym zjawiskiem. Najwyższy czas, aby przezwyciężyć własne obawy i strach przed zmianami. Wystarczy tylko podjąć kilka pierwszych kroków, a resztą zajmą się odpowiednie służby i organy, które czekają na właściwy sygnał, specjalnie utworzone zespoły interdyscyplinarne i grupy robocze opracują indywidualny plan pomocy, a współpracujące ze sobą służby podejmą odpowiednie działania, aby wyeliminować przemoc i przynieść niezbędną pomoc. Należy pamiętać, że bez powiadomienia służb lub właściwych organów oraz dalszej współpracy z nimi, przeciwdziałanie przemocy w rodzinie jest znacznie utrudnione.

Przemoc w rodzinie to wszystkie jednorazowe lub powtarzające się działania lub zaniechania osoby najbliższej, wspólnie zamieszkującej lub gospodarującej, zmuszające do zachowań wbrew woli, a w szczególności narażające na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne. Przemoc nie jest zjawiskiem jednostajnym i najczęściej przechodzi różne fazy, od narastającego napięcia i agresji, najczęściej słownej, ze strony osoby najbliższej, poprzez przemoc fizyczną, często i psychiczną, do okresu spokoju, tzw. fazy „miodowego miesiąca”, po której cykl zwykle się powtarza, choć spokojniejsze okresy pojawiają się coraz rzadziej.

Z dotychczasowej praktyki wynika, że najczęściej sygnalizowana przemoc, to objawy nierozwiązywanych konfliktów rodzinnych, gdzie strony konfliktu mają wyrównane siły w walce o dominację, czy wygranie swoich racji. Niemniej konieczne jest tu szczególne wyczulenie na rozpoznanie rzeczywistej przemocy wobec słabszych i bezbronnych – szczególnie dzieci. Coraz więcej badań potwierdza, że tam, gdzie występuje przemoc wobec matki ma również miejsce przemoc wobec dziecka. Często zjawisku przemocy w rodzinie współtowarzyszy problem o zasięgu ogólnospołecznym, którym jest alkoholizm. Alkohol zaburza panujący w rodzinie porządek. Z uwagi na nieprzewidywalność zachowań człowieka po spożyciu alkoholu osoby przebywające w jego otoczeniu narażone są na przeżywanie permanentnego stresu. Trwała adaptacja do zachowań osoby będącej źródłem powstawania stresów powoduje zdaniem specjalistów od leczenia chorób alkoholowych współuzależnienie.

Od 2005 roku w Polce obowiązuje Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Określa ona czym jest przemoc, jakie są zadania i obowiązki służb, instytucji i organizacji pomocowych w obszarze interwencji i pomocy.

Jedną z form przeciwdziałania przemocy w rodzinie jest „Procedura Niebieskiej Karty”. Procedura ta w przypadku podejrzenia wystąpienia przemocy w rodzinie może zostać uruchomiona przez Policję, przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, pracowników oświaty oraz ochrony zdrowia. Obowiązuje ona w całym kraju. Jest ona uruchamiana w sytuacji gdy przedstawiciel jednej z wymienionych instytucji podejmie podejrzenie występowania przemocy w rodzinie. Każdy, kto potrzebuje pomocy w związku z doznawaniem przemocy może zgłosić się do ośrodka pomocy społecznej, na policję, do instytucji czy organizacji pomocowej po pomoc. W wyniku uruchomienia procedury powołana zostaje tzw. grupa robocza, w skład której wchodzą min. policjant, pracownik socjalny, przedstawiciel innych instytucji w zależności od potrzeb. Są oni zobowiązani klauzulą poufności do zachowania tajemnicy, ochrony informacji a ich zadaniem jest rozeznać sytuację osoby/rodziny i dowiedzieć się jakie są potrzeby członków rodziny i zaproponować stosowaną pomoc. Udział w procedurze Niebieskiej Karty umożliwia uzyskanie zintegrowanego systemu pomocy, pomoc w zapewnieniu bezpieczeństwa, bezpłatną pomoc w postaci poradnictwa medycznego, psychologicznego, prawnego, socjalnego, zawodowego i rodzinnego – wsparcie w rozwiązaniu trudnej sytuacji, pomoc w ochronie przed dalszym krzywdzeniem. W ramach procedury „Niebieskie Karty” podejmuje się również oddziaływania wobec osób stosujących przemoc. Mają one na celu motywowanie ich do zaprzestania zachowań krzywdzących wobec innych członków rodziny, zaprzestanie picia alkoholu, podjęcie stosownego leczenia itp. Nie oznacza to uniknięcia odpowiedzialności za stosowanie przemocy. Ponadto zadaniem policji w ramach tej procedury jest monitorowanie sytuacji rodziny pod kątem bezpieczeństwa osób zagrożonych przemocą.

Musimy pamiętać, że nic nie uzasadnia przemocy. Nie ma dla niej usprawiedliwienia. Można rozumieć powody, przyczyny, mechanizm zachowania osoby, która dopuszcza się stosowania przemocy ale nie możemy się na nią godzić. Przemoc wobec bliskich jest przestępstwem ściganym przez prawo. Prawo chroni ofiary pokrzywdzone przestępstwem związanym z przemocą w rodzinie. Możemy reagować w skuteczny i godny sposób. Mamy obowiązek reagować na krzywdę tych, którzy są słabsi, zależni i sami nie mogą się ochronić. Mamy prawo sami do pomocy, informacji i wsparcia w sytuacji gdy jest to konieczne i potrzebne. Odpowiedzialność za przemoc zawsze jest po stronie sprawcy. Wstyd powinien dotyczyć sprawowania przemocy a nie jej doznawania. Nie bójmy się o niej mówić. Przemocy w rodzinie, niezależnie jaka formę przybiera, nic nie usprawiedliwia. Trzeba poznać swoje prawa, wyjść z cienia i pozwolić sobie pomóc.

Instytucje pierwszego kontaktu udzielające pomocy osobom doświadczającym przemocy na terenie Gminy Stary Sącz:

• Ośrodek Pomocy Społecznej – Batorego 15, 33-340 Stary Sącz, tel. 18 446-20-70, lokalny telefon zaufania dla ofiar przemocy 699-671-551
• Punkt Konsultacyjny ds. Uzależnień i Przemocy w Rodzinie w Starym Sączu –  Bandurskiego 14b, 33-340 Stary Sącz, tel. 18 446-14-35 – w punkcie w każdy czwartek na zmianę prowadzone są w bezpłatne konsultacje prawnika, psychologa i pracownika socjalnego
• Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Sączu – Kilińskiego 72a,
  33-300 Nowy Sącz, tel. 18 443 82 51
• Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Punkt Konsultacyjny ds. Uzależnień i Przemocy w Rodzinie w Starym Sączu – S. Batorego 25, 33-340 Stary Sącz, tel. 18 446-02-70
• Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna – Partyzantów15, 33-340 Stary Sącz, tel. 18 446 13 60
• Komisariat Policji – ul. Źródlana 22, 33-340 Stary Sącz, tel. 18 446-07-77, 112, 997
• Sądecki Ośrodek Interwencji Kryzysowej – ul. Śniadeckich 10, 33-300 Nowy Sącz, tel. 18 449 07 30
• Małopolski Ośrodek Profilaktyki i Terapii Uzależnień – ul. Waryńskiego 1 , 33-300 Nowy Sącz, tel. 18 440 71 31