Powstanie Monografia Lachów Sądeckich

To będzie wspólne dzieło Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ i Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu. Monografia Lachów Sądeckich będzie pierwszym tomem popularnonaukowej serii dokumentującej kulturę ludową grup podgórskich Małopolski. Główne założenia publikacji zostały przedstawione podczas konferencji prasowej w MCK SOKÓŁ.

Monografia Lachów Sądeckich będzie zwieńczeniem wieloletniej działalności obydwu instytucji w zakresie ochrony i animacji dziedzictwa regionu. Otworzy ją publikacja omawiająca zagadnienia z zakresu materialnej oraz niematerialnej kultury ludowej Lachów Sądeckich, regionu charakterystycznego, o odrębnej, wyrazistej, ekspansywnej kulturze, który obok Krakowiaków i Podhalan odegrał wybitną rolę w kształtowaniu i zachowaniu tradycji wiejskiej Małopolski. Będzie to pierwsze opracowanie kompleksowo ujmujące różnorakie aspekty dziedzictwa kulturowego tej grupy, przygotowane w układzie klasycznej monografii etnograficznej, z uwzględnieniem zagadnień historycznych oraz dotyczących współczesności.

Dzisiejsze społeczeństwo obywatelskie chce wiedzieć, poszukuje informacji o swojej historii, zastanawia się nad swoją przeszłością – stwierdził etnograf, profesor Jan Święch, były dziekan Wydziału Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, pod którego redakcją będzie wydana publikacja.

Mieszkańcy Sądecczyzny są żywo zainteresowanie historią swojej bogatej kultury. Stąd pomysł stworzenia publikacji popularnonaukowej, by mogli ją przeczytać wszyscy zainteresowani – mówiła etnograf Maria Brylak – Załuska, w przeszłości mocno związana z Sądeckim Parkiem Etnograficznym.

Lachy Sądeckie to grupa etnograficzna, której kultura przez wieki kształtowała się na styku pasterskiej kultury karpackiej i nizinnej kultury Małopolski. Lachy są przykładem tego, jak znakomicie miejscowa ludność potrafiła stworzyć grupę o tak silnym poczuciu tożsamości, stworzyć własną kulturę. Kultura ta bardzo mocno wyróżniała się na tle kultur innych grup sądeckich. Lachy odegrały kluczową rolę w kształtowaniu kultury całej Małopolski. Do tej pory nie miała ona swojej monografii i bardzo dobrze, że w końcu ona powstanie – podkreśliła etnograf Magdalena Kroh.

W konferencji uczestniczył także Dyrektor Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ Andrzej Zarych oraz Dyrektor Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu Robert Ślusarek.

Wspólna publikacja MCK SOKÓŁ i Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu będzie zwieńczeniem wieloletniej działalności obydwu instytucji w zakresie ochrony
i animacji dziedzictwa regionu. Otworzy ją publikacja omawiająca zagadnienia z zakresu materialnej oraz niematerialnej kultury ludowej Lachów Sądeckich, regionu charakterystycznego, o odrębnej, wyrazistej, ekspansywnej kulturze, który obok Krakowiaków i Podhalan odegrał wybitną rolę w kształtowaniu i zachowaniu tradycji wiejskiej Małopolski. Będzie to pierwsze opracowanie kompleksowo ujmujące różnorakie aspekty dziedzictwa kulturowego tej grupy, przygotowane w układzie klasycznej monografii etnograficznej, z uwzględnieniem zagadnień historycznych oraz dotyczących współczesności.

W wydawnictwie zostaną wykorzystane materiały ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu oraz Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ. Przeprowadzone także zostaną szeroko zakrojone badania terenowe, obejmujące poszczególne subregiony Lachów Sądeckich, oraz kwerendy w krajowych muzeach oraz archiwach. Pozwoli to zgromadzić obszerne materiały terenowe, źródła historyczne, ilustracje i fotografie oraz opracować zabytki architektoniczne i muzealia.

Publikacja będzie mieć charakter pracy zbiorowej pod redakcją naukową zespołu specjalistów, w skład którego weszli: prof. dr Jan Święch – etnograf, specjalista z zakresu historii oraz teorii muzealnictwa etnograficznego w Polsce, były dziekan Wydziału Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz związane zawodowo przez ponad 40 lat z Sądeckim Parkiem Etnograficznym etnografki – Maria Brylak-Załuska i Magdalena Kroh. Grono autorów zasilą specjaliści z różnych dziedzin, m.in. etnografowie, historycy, kulturoznawcy, dialektolodzy i etnomuzykolodzy.

Zakończenie prac oraz druk dwóch tomów monografii, pierwszego tak obszernego i kompleksowego wydawnictwa poświęconego kulturze Lachów Sądeckich, zaplanowano na rok 2024.

Agnieszka Małecka/Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu

Fot. Piotr Droździk